هیلانه (لانه‌های سوخته) (۱۳۹۲)

«هیلانه» نام فیلمی سینمایی محصول سال ۱۳۹۲ محصول مشترک ایران و عراق است که شهرام مسلخی کارگردانی آن را برعهده داشت. این فیلم که دارای دو زبان کردی و فارسی است، پس از اکران در سلیمانیه عراق، عنوان پرفروش‌ترین فیلم در عراق را به‌خود گرفت و بعد از آن به عنوان نماینده سینمای ایران در جشنواره‌های سانفرانسیسکو و لندن ۲۰۱۳ حضور پیدا کرد.

داستان این فیلم که براساس گفته‌ی کارگردان آن داستانی واقعی است، در ارتباط با مردی به نام علی است که در ایران بزرگ شده است و پس از فوت مادرش متوجه می‌شود که خانواده اصلی‌اش در کردستان عراق هستند و برای پیدا کردن آن‌ها راهی این منطقه می‌شود.

نام دیگر این فیلم «لانه‌های سوخته» است و به دلیل نداشتن پروانه ساخت در ایران، هیچ‌گاه مجوز اکران پیدا نکرد.

کوهستان قندیل (۱۳۸۸)

اولین ساخته بلند «طاها کریمی» فیلمساز ایرانی کردتبار که «قطب الدین صادقی» بازیگر و نمایشنامه‌نویس شناخته شده کشورمان در آن ایفای نقش کرده است و فردین خلعتبری موسیقی آن را ساخته است.

این فیلم محصول وزارت روشنبیری (فرهنگ و هنر) کردستان عراق است که تقریبا اغلب عوامل تولید آن ایرانی هستند ولی همه بخش‌های آن در منطقه «قره داغ» از توابع استان سلیمانیه در کردستان عراق فیلم برداری شده است.
این فیلم به ارتباط، برخورد و نقاط مشترک چهار فرهنگ کرد، فارس، ترک و عرب درفضایى نمادین همچون کوهستان قندیل مى پردازد و با بررسی لایه هایى از زندگى سه طلبه یک مسجد به تعریف و توصیف زندگى زنانى از چهار فرهنگ که پسران یا شوهر یا برادرانشان ر ا گم کرده اند، مى پردازد.

ژانی‌گه‌ل (۱۳۸۵)

فیلمی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی جمیل رستمی که نمونه‌ای از فیلم‌های ایرانی محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر و پس از حمله‌ی آمریکا به عراق و بهبود اوضاع اقتصادی اقلیم کردستان عراق، در تبیین مضمون «کرد بی‌وطن» و به سفارش کردستان عراق ساخته شده‌اند. در این فیلم جمعی از بازیگران کرد و عوامل ایرانی حضور دارند و داستان آن به اوضاع سیاسی کردستان عراق در ۵۰ سال اخیر می‌پردازد.

«ژانی گه‌ل» با وجود صرف هزینه‌ی ساخت بالا و تلاش کارگردانش برای دریافت پروانه‌ی نمایش، هیچ‌گاه در ایران مجوز اکران نیافت. با این وجود به حدی در جلب رضایت سرمایه‌گذار عراقی موفق بود که مانند فیلم قبلی او -«مرثیه‌ی برف»- به عنوان نماینده‌ی عراق به هشتادمین دوره‌ی اسکار معرفی شد. هر چند که این فیلم توجه هیچ یک از جشنواره‌های اصلی خارجی را به خود جلب نکرد.

تولدی دیگر (۱۳۸۶)

«تولدی دیگر» فیلمی به کارگردانی عباس رافعی است که به عنوان نخستین همکاری مشترک ایران و لبنان در تولید آثار سینمایی معرفی شد. سرمایه‌گذاری این فیلم برعهده شبکه الکوثر بود و تهیه‌کنندگی آن را رافعی برعهده داشت.

داستان این فیلم درباره ملوان جوانی به نام زهیر است که برای کسب درآمد بیشتر از لبنان خارج شده و در یک کشتی که عازم آفریقای جنوبی است مشغول به کار است. وی هنگامی که با خبر می شود همسرش در جنگ گم شده به لبنان برمی گردد و به جستجوی همسر مفقودش می پردازد…

ابوزینب(۱۳۹۳)

فیلم «ابوزینب» ساخته علی غفاری یکی دیگر از تولیدات مشترک ایران و لبنان است. این فیلم قصه خانواده‌ای مشهور در لبنان است که همگی آنها طی سال‌ها نقش موثری در مقاومت کشورشان در مقابل اسرائیل داشته‌اند. تاکید اصلی این فیلم هم روی ایثار و فداکاری مادر خانواده‌ای‌ است که با تحمل رنج‌های فراوان، رازی را در سینه نهفته دارد.
همه بازیگران این فیلم لبنانی هستند ولی سیار عوامل آن شامل ترکیبی از سینماگران ایرانی و لبنانی می‌شود.

سلام بمبئی (۱۳۹۵)

جدیدترین تولید مشترک سینمای ایران با یک کشور خارجی که به تازگی مراحل تولید خود را پشت سرگذاشته است و یکی از متقاضیان اکران عید فطر است. این فیلم که حاصل همکاری مشترک قربان محمدپور در مقام کارگردان و جواد نوروزبیگی به عنوان تهیه‌کننده است؛ نخستین تولید سینمای ایران با مشارکت سینمای هند است.

محمدرضا گلزار، بازیگر اصلی این فیلم سینمایی در ارتباط با میزان حضور سرمایه طرف هندی در تولید این فیلم گفته بود: «صرفا این طور نبوده که چند بازیگر بالیوودی در این فیلم حضور داشته باشند بلکه کاملا به صورت مشترک تهیه و تولید می شود. همکاری ایران و هند در «سلام بمبئی» اتفاق بزرگی است چون شرکت موشن پیکچرز –سرمایه‌گذار فرانسوی- کارهای سینمایی بسیار بزرگی انجام داده و قرارداد با این شرکت بزرگ فیلمسازی به نفع سینمای ایران خواهد بود.»

فصل پنجم (۱۳۷۵)

«فصل پنجم» اولین فیلم تولید مشترک ایران و فرانسه بعد از انقلاب است که براساس طرح اولیه‌ای از بهرام بیضایی و به نویسندگی و کارگردان رفیع پیتز ساخته شد.

«رفیع پیتز» که خود را اولین کارگردان ایرانی مقیم خارج می‌داند که پس از انقلاب اسلامی در ایران فیلم ساخته ‌است، پس از حضور در ایران توانست با جلب حمایت همزمان بنیاد سینمایی فارابی و کمپانی «پواسون ولان» فرانسه که فیلم کوتاه «سلندر» را نیز برای او تهیه کرده بود، فیلم سینمایی «فصل پنجم» را بسازد.

داستان این فیلم در یکی از روستاهای ایران می‌گذرد و شرح دعوای پیش آمده میان دو طایفه به نام کمال‌وندی و جمال‌وندی است که در جریان ازدواج یکی از پسران طایفه کمال‌وندی با دختر طایفه دیگر، مسئله‌ای پیش می‌آید که سرآغاز درگیری میان این دو طایفه می‌شود.

این فیلم نیز همانند بسیاری از آثار ایرانی جشنواره‌پسند، فضایی روستایی دارد و اساسا وجود همین فضا باعث شد تا در اروپا و به ویژه فرانسه مورد توجه قرار گیرد تا جایی که «فصل پنجم» جایزه‌ی بهترین فیلم از دیدگاه تماشاگران در جشنواره‌ی «بلفورت» فرانسه و سه جایزه اصلی از دوره هجدهم جشنواره‌ی فرانسوی «آمین» را نصیب خود کرد.

زمستان است (۱۳۸۴)

یکی دیگر از آثار رفیع پیتز که بر اساس داستان سفر محمود دولت‌آبادی ساخته شده است و همچون آثار دیگر او با نمایش یک فضای تیره و تار و فقیر و بر اساس ویژگیها و مشخصه‌های سینمای جشنواره‌ای تولید شده است.
داستان این فیلم ماجرای خانواده‌ای است که از فقر و تنگدستی رنج می برند، به همین دلیل مرد خانواده برای تأمین معاش، راهی سفر به خارج از کشور می‌شود. در همین زمان که دیگر خبری از مرد نمی شود، کارگر جوانی که به تازگی برای کار وارد این منطقه شده است، پایش به زندگی آنها باز می‌شود. این کارگر که «مرحب» نام دارد، پس از دیدن چند باره زن، دل به او می بازد و سپس با او ازدواج می‌کند. اما مرحب نیز که کار خود را از دست می دهد، ناچار به سفر می رود و داستان ادامه می یابد…

«زمستان است» نیز با حمایت توأمان سازمان تبلیغات اسلامی و کمپانی فرانسوی Celluloid Dreams ساخته شد و البته به علت تیرگی فضا مورد انتقادات زیادی واقع شد؛ هر چند که مانند بسیاری از فیلم‌های جشنواره‌ای ایران در جشنواره‌ی برلین مورد توجه قرار گرفت.

گبه (۱۳۷۵)

«گبه» فیلمی به نویسندگی و کارگردانی محسن مخملباف است که به عنوان محصول مشترک ایران و فرانسه شناخته می‌شود و داستان آن در ارتباط با دختری ایل‌نشین به نام گَبه است که عاشق مردی شده اما پدرش مانع ازدواج آن‌ها می‌شود و دختر تصمیم می‌گیرد که با سوار از محل زندگی ایل بگریزد.
نکته جالب در رابطه با این فیلم آن است که با وجود داستان به ظاهر ایرانی آن و حضور خلیل درودچی و خلیل محمودی به عنوان تهیه‌کنندگان این فیلم، با مراجعه به صفحه «IMDB» می‌توان در کنار نام سازمان صنایع دستی ایران به عنوان تهیه‌کننده، نام کمپانی فرانسوی مشهور MK2 را هم مشاهده کرد. این کمپانی به عنوان تهیه‌کننده‌ی فیلم‌های کارگردانان بزرگی همچون «کلود شابرول»، «کیشلوفسکی»، «آلن رنه»، «برادران تاویانی» و … شناخته می‌شود.

ایستگاه متروک (۱۳۸۰)

علیرضا رئیسیان در سال ۸۰ با استفاده از فیلمنامه‌ای که کامبوزیا پرتوی آن را نوشته بود، فیلم سینمایی «ایستگاه متروک» را ساخت. داستان این فیلم در ارتباط با زوجی به نام مهتاب و محمود است که سال‌ها از ازدواج‌شان گذشته است ولی هنوز صاحب فرزند نشده‌اند. آن‌ها به قصد زیارت راهی مشهد می‌شوند ولی در مسیر به خاطر ایجاد مشکلی به سوی روستایی کشیده می‌شوند که ساکنان آن کودکان و زن‌ها هستند و تنها یک مرد در آنجا حضور دارد! آن‌ها از وضع بد اهالی روستا دچار بهت و حیرت می‌شوند، اما به مرور با ساکنان روستا ارتباط برقرار می‌کنند…

این فیلم جز آثاری است که از سوی بنیاد فرانسوی «Cinema Found Sud» حمایت مالی شده است و با وجود بی‌توجهی جریان‌های شبه‌روشنفکری داخلی به آن در بسیاری از جشنواره‌های خارجی حضور پیدا کرد و در نهایت هم توانست در جشنواره بین المللی فیلم مونترال جایزه بهترین بازیگر زن را به دست آورد.
«ایستاگه متروک» با وجود وقوع داستان در یک فضای روستایی و همچنین ریتم کند وقایع؛ هم به لحاظ داستانی و هم به لحاظ فرمی شباهت‌های بسیار زیادی به آثار کیارستمی دارد به همین خاطر مورد توجه جشنواره‌های خارجی قرار گرفت.

ابجد (۱۳۸۱)

«ابجد» فیلمی به تهیه‌کنندگی، نویسندگی و کارگردانی ابوالفضل جلیلی است که داستان زندگی نوجوانی به نام «امکان» را روایت می‌کند که در فضای متعصب و سنتی یک شهرستان علیه محدودیت‌ها و قید و بندهای مذهبی تلاش می‌کند. او موذن یک مسجد است، به مکتب‌خانه می‌رود و در ایام غیر رمضان هم روزه می‌گیرد، اما به تدریج تغییر روش می‌دهد و بر خلاف تمایل خانواده‌اش به نقاشی، خطاطی، موسیقی، عکاسی و سینما روی می‌آورد. در عین حال او عاشق دختری یهودی می‌شود که پدرش صاحب یک سینماست و «امکان» پوسترهای سر در آن را برایش طراحی می‌کند.

این فیلم محصول مشترک شبکه‌ دوم سیما و دو کمپانی فرانسوی «Novem Production» و « arteFrance Cinéma» است که با وجود استقبال از آن در خارج از کشور در ایران توقیف شد و هیچ‌گاه فرصت نمایش نیافت. علاوه برآن این فیلم از سوی بنیاد فرانسوی «Cinema Found Sud» نیز حمایت مالی شده است و نکته جالب در ارتباط با آن، اعتراف کارگردان این فیلم به دریافت سفارش از فرانسه برای ساخت آن بوده است. جلیلی سال ۹۲ در میانه نقد و بررسی فیلم «گذشته» گفت: «من هم فیلم «ابجد» را به سفارش فرانسه ساختم و نگاتیو آن هم دست فرانسه است و با وجود اینکه بازیگران ایرانی بودند و فیلم هم در ایران فیلمبرداری شده اما به آنها حق می‌دهم که آن را به عنوان فیلم فرانسوی به هر جایی بفرستند.»

خواب خاک (۱۳۸۲)

«خواب خاک» فیلمی به نویسندگی و کارگردانی سپیده فارسی کارگردان ایرانی مقیم فرانسه است. این فیلم که تهیه‌کنندگی آن را کیانوش عیاری برعهده دارد، جز آثاری است که از سوی بنیاد فرانسوی «Cinema Found Sud» حمایت مالی شده است و در آن بازیگرانی چون رویا نونهالی، حسین محجوب و مهدی مرعشی ایفای نقش کرده‌اند.
داستان این فیلم در مرزی میان واقعیت و خیال روایت می‌شود و مانند اکثر فیلم‌های جشنواره‌ای که با سرمایه‌گذاری خارجی ساخته شده‌اند، بیشتر بخش‌های آن، خاجر از فضای شهری ایران و در بیابان و کویرهای اطراف یزد می‌گذرد.

کافه ترانزیت (۱۳۸۳)

«کافه ترانزیت» یکی از موارد خاص این فهرست است که از همان ابتدا حضور سرمایه‌گذاری خارجی در آن توسط عوامل سازنده فیلم اعلام شد. دو کمپانی فرانسوی Silkroad Production و Granite Rock Films سرمایه‌گذاران اصلی این اثر سینمایی هستند هرچند که سرمایه‌گذارانی از کشورهای ترکیه و مجارستان نیز در ساخت این اثر حضور داشتند.

این فیلم که کارگردانی و نویسندگی آن برعهده کامبوزیا پرتوی بوده پس از تولید در داخل کشور مورد توجه قرار گرفت و توانست در بیست و سومین دوره جشنواره فجر دو سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر نقش اول زن را از آن خود کند.

ظاهر داستان این فیلم شبیه به بسیاری از داستان‌های مرسوم سینمای ایران در سال‌های گذشته است که بر جدال زن ایرانی با جامعه‌ی سنتی و مردسالار بر سر استقلال تاکید دارد ولی نکته جالب آن مربوط به کامبوزیا پرتوی کارگردان و نویسنده این فیلم است که همواره حضوری فعال در جشنواره‌های خارجی دارد. او با همین فیلم توانست لوح تقدیر و جایزه آزادی جشنواره فیلم اورشلیم که همه ساله در اسرائیل برگزار می‌شود را به دست آورد!

نیلوفر (۱۳۸۵)

ماجراهای این فیلم یکی از عجیب‌ترین مواردی است که در این فهرست مورد بررسی قرار می‌دهیم. نویسنده و کارگردان این فیلم یک زن دورگه‌ی فرانسوی-لبنانی، به نام ژابین سمایل است که ساکن آمریکاست و این فیلم اولین و آخرین تجربه کارگردانی او تا به امروز به شمار می‌رود.

تهیه‌کنندگی این فیلم به طور مشترک توسط فرشته طائرپور، ژان برهات، رشید بوشارب انجام شد و در آن بازیگران نام آشنایی از سینمای ایران همچون شهاب حسینی، رویا نونهالی، فاطمه معتمدآریا، هنگامه قاضیانی و امیر آقایی ایفای نقش کرده‌اند.

اما نکته جالب توجه در ارتباط با این فیلم علاوه بر داستان قبح‌شکن آن که مربوط به ازدواج اجباری یک دختر خردسال با رئیس قبیله در ازای دادن یک زمین به پدرش است، حضور فرشته طائرپور در قامت تهیه‌کننده این فیلم است. طائرپور که سال‌ها پیش عهده‌دار ریاست هیأت مدیره خانه سینما بود و همواره به عنوان یکی از مدیران سینمایی کشور شناخته می‌شود، با حمایت کمپانی فرانسوی «B Productions3» اقدام به ساخت فیلم سینمایی «نیلوفر» کرد؛ فیلمی که هیچ‌گاه مجوز اکران در ایران را نیافت. هرچند در جشنواره‌هایی چون کن، برلین و مونترال حضوری فعال داشت.

لاک‌پشت‌ها پرواز می‌کنند (۱۳۸۳)

«لاک‌پشت‌ها پرواز می‌کنند» سومین ساخته بهمن قبادی فیلمساز همیشه مخالف خوان ایرانی است. این فیلم نخستین فیلمی بود که پس از اشغال عراق توسط آمریکا، در عراق ساخته شد و بعد از آن به‌عنوان نماینده‌ی سینمای ایران برای اسکار ۲۰۰۴ انتخاب شد.

«لاک‌پشت‌ها پرواز می‌کنند» که داستانش به زندگی گروهی از مردم کرد در مرز ترکیه و ایران می‌پردازد، با کمک کردستان عراق و کمپانی فرانسوی «Bac Films» ساخته شد و در ۷۳ جشنواره بین‌المللی در سراسر جهان حضور پیدا کرد.

نیوه‌مانگ (۱۳۸۵)

«نیوه‌مانگ» اثر بعدی بهمن قبادی است. فیلمی در ارتباط با مردم کردستان که محصول مشترک چهار کشور ایران (قبادی)، اتریش، عراق و فرانسه (دو کمپانی Silkroad Production و New Crowned Hope) است و زبان آن همانند غالب آثار این کارگردان کردی است.

داستان این فیلم که به صورت غیرمجاز و بدون مجوز‌های قانونی تولید شد، تماماً در کردستان روایت می‌شود و به شرح حال نوازنده پیری به نام «مامو» می‌پردازد که تصمیم دارد همراه با فرزندانش برای اجرای کنسرت راهی عراق شود.

این فیلم که هیچ‌گاه مجوز اکران را در ایران پیدا نکرد، پس از پشت سرگذاشتن تورهای جشنواره‌گردیش به صورت دی‌وی‌دی روانه‌ی بازار غیررسمی فیلم در ایران شد و همزمانی توزیع آن با ماجرای مهاجرت «گلشیفته فراهانی» به بیشتر دیده شدن‌ش کمک کرد.

ازدواج موقت (نزدیک‌تر از آشنا) (۱۳۸۸)

ازدوج موقت یکی از تولیدات مشترک مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و فرانسه (کمپانیCinema Found Sud) و آلمان در دوران ریاست محمد آفریده در این مرکز است. فیلمی که نام ابتدایی آن «نزدیک‌تر از آشنا» بود و نویسندگی و کارگردانی آن به یک دورگه‌ی ایرانی‌الاصل و مقیم فرانسه به نام «رضا سرکانیان» سپرده شده بود.

داستان این فیلم در ارتباط با عروس جوان یک خانواده سنتی است که همسرش می‌میرد و برادر کوچکتر خانواده درصدد ارتباط با عروس بیوه قرار می‌گیرد که در این میان، بحث ازدواج موقت پیش می‌آید…

با وجود آن که قرار بود این فیلم به عنوان یکی از فیلم‌های اول در بیست و هشتمین جشنواره‌ فیلم فجر حضور پیدا کند ولی ناگهان تهیه‌کننده فیلم از این کار انصراف داد و قرار شد که نخستین نمایش این فیلم در جشنوار‌ه‌ی کن باشد. اما با اولین نمایش آن در کن مشخص شد که بر خلاف تبلیغات پیشین، این فیلم اساساً یک اثر ضددینی است که به شکل بی‌سابقه‌ای به نمایش صحنه‌های مشروب‏خواری و برهنگی و تماس جنسی در میانه‌ی صحنه‌های عزاداری امام حسین (ع)، پرداخته است!

یک خانواده‌ی محترم (۱۳۹۰)

سوره سینما در ادامه می‌نویسد: «یک خانواده‌ی محترم» سرشناس‌ترین فیلم این فهرست است که البته واسطه شهرت آن نه افتخارات و یا قوّت تکنیکی سازندگان آن بلکه بیشتر به واسطه توهین‌های بی‌سابقه‌ی این فیلم به رزمندگان دفاع مقدس، خانواده‌های شهدا و شخص امام خمینی(ره) است!

این فیلم یکی دیگر از فهرست بلندبالای فیلم‌های مسئله‌دار و پرحاشیه‌ی دوران مدیریت محمد آفریده در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی است که با تهیه‌کنندگی شخص او و به عنوان محصول مشترک سیما فیلم و کمپانی فرانسوی JBA Production با نام اولیه «خرمشهر» تولید شد ولی اولین نمایش آن در جشنواره کن با واکنش منفی طیف‌های مختلف سینمایی روبرو شد تا آنجا که بسیاری از حاضرین ایرانی در کن آن سال، نسبت به محتوای ضدارزش این فیلم انتقاد کردند.

در نهایت، انتقادات به جایی ‌رسید که در یک اقدام بی‌سابقه و برای اولین بار در طول دوران مدیریت «عزت‌الله ضرغامی»، رئیس رسانه‌ی ملی به دلیل مشارکت در تولید این فیلم به مجلس احضار شد و توضیحاتی را پیرامون آن ارائه کرد. چندی بعد هم «حسن اسلامی‌مهر» رئیس باسابقه‌ی سیمافیلم، در اثر شدت انتقادات رسانه‌ای، از کار برکنار گردید.

منبع: کافه سینما

به گزارش فناوری فرهنگی، سوره سینما، فهرستی تهیه کرده از تعدادی از محصولات سینمای ایران، که با سرمایه‌گذاری مشترک با کشورهای دیگر تولید شده‌اند. نام بسیاری از محصولات موفق سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی، در این فهرست دیده می‌شود.

من فهرستی از آنچه در مدرسه به ما یاد نمیدهند را تهیه کرده ام:

آنها به ما یاد نمی دهند که چگونه کسی را دوست بداریم.

آنها به ما یاد نمی دهند که چگونه در شهرت به درستی زندگی کنیم.

آنها به ما یاد نمی دهند که چگونه در گمنامی ، از زندگی لذت ببریم.

"آنها به ما یاد نمی دهند که چگونه از کسی که دوستش نداریم جدا شویم"

آنها به ما یاد نمی دهند که به آنچه در ذهن دیگری می گذرد فکر کنیم.

آنها به ما یاد نمی دهند که به کسی که در حال مرگ است چه بگوییم. آنها به ما هیچ چیزی را که ارزش یاد گرفتن داشته باشد ، یاد نمی دهند.

داشتم چیزهایی را که در مدرسه یادمان نمی دهند را لیست می کردم. آنجا یاد نمی دهند چطور به یکی عشق بورزی.چطور مشهور شدن را یاد نمی دهند. اینکه چه جور میشود پولدار یا فقیر شد را یاد نمی دهند.آنجا یاد نمی دهند چطور از کسی که دیگر عاشقش نیستی عبور کنی.یاد نمی دهند چطور می شود چیزهایی که از ذهن افراد می گذرد را فهمید.یادمان نمی دهند به کسی که در حال جان دادن هست چه باید گفت.آنجا هیچ چیز که ارزش دانستن دارد را یاد نمی دهند.

#نیل_گایمن

ترجمه #علی_غریب_دوست